Dưới góc độ tâm lý học, tính đố kị có thể có tác động nhất định đến con người, dù cho tác động là tốt hay xấu thì nó cũng mang lại cho con người sự đau khổ và ảnh hưởng đến cuộc sống. Tôi tin rằng đã là con người thì hầu như không ai có thể tránh hoặc kiểm soát được những cảm xúc tiêu cực này.
Vậy thì có cách nào để kiểm soát được tâm trạng và cảm xúc của mình trước sự đố kị hay không? Chắc chắn là có nhưng trước hết chúng ta cần phải hiểu được bản chất của đố kị là gì?
Tính đố kị xuất hiện khi cảm xúc đang ở mức độ vượt ngưỡng thông thường, nó xảy ra khi bạn không thể có được thứ mà bạn mơ ước mà người khác đã sở hữu nó về cả vật chất lẫn tinh thần ở hiện tại hoặc trong tương lai. Đố kị chủ yếu nhằm vào những người mà đã có mơ ước trở thành hiện thực nhưng bản thân lại không công nhận điều đó.
Nếu ai đó có tính đố kị họ sẽ luôn mang một cảm giác tiêu cực, luôn so sánh được và mất sau đó trái tim họ lại không tán thành với kết quả mà họ so sánh, điều này dẫn đến xung đột về mặt nhận thức. Họ luôn mang cảm xúc “bạn có còn tôi thì không”, họ theo đuổi sự công nhận một cách công bằng theo nhận thức của họ.
Một trong những nguyên nhân lớn nhất của tính đố kị đó là tâm lý bất an. Khi bạn không an toàn và không biết vị trí hay giá trị của bản thân, bạn dễ bị ảnh hưởng bởi mọi người xung quanh, rồi bạn bắt đầu so sánh khiến bản thân trở nên kém cỏi hơn và dễ cảm thấy giá trị bản thân thấp vì bị so sánh. Vòng luẩn quẩn này sẽ dẫn bạn trở nên một con người có tính đố kị.
Sự đố kị nảy sinh một cách tự phát, nhiều người trong số họ thiếu hiểu biết về giá trị bản thân và đơn phương nghĩ rằng mình đang làm việc chăm chỉ hơn những người khác. Vậy tại sao người khác lại ngồi vào vị trí đó, tại sao người khác lại có được cái này có được cái kia, tại sao người khác lại sung sướng còn tôi thì đau khổ.
Nếu như, bạn không học cách đối phó với cảm giác đố kị này, bạn sẽ mãi ở phía sau người khác, nhìn thành tựu của người khác để so sánh, bực tức và tạo cảm xúc tồi tệ đến với cuộc sống của mình.
Lý thuyết so sánh xã hội cho rằng khi mọi người thiếu tiêu chuẩn khách quan, họ sử dụng người khác làm thước đo để đánh giá bản thân. Nhiều thứ trong cuộc sống của chúng ta không thể được đo lường bằng các tiêu chuẩn khách quan, cũng như chúng ta rất khó để định lượng thành công. Nhưng không vì thế mà chúng ta dựa trên thành tích của người khác để trở nên thành công.
Sự so sánh vừa phải và phù hợp sẽ thúc đẩy sự tiến bộ trong con người chúng ta. Sự so sánh có thể khiến bạn hiểu rõ bản thân hơn và xác định được vị trí của chính mình. Bạn có thể nhìn vào kinh nghiệm hoặc thành tựu của người khác để tự mình đánh giá bản thân, để bản thân trở nên tốt đẹp hơn.